2019-06: Evidence Gap Map Vaktherapie

Doelgroep

De forensische jeugdzorg (waar vaktherapeutische behandelingen ingezet worden).

Vaktherapie

Vaktherapie wordt al lange tijd ingezet in de forensische jeugdzorg vanwege de ervarings- en handelingsgerichte werkwijze, gebruikmakend van beeldende materialen, dans, drama, muziek, spel, bewegen en/of lichamelijkheid. Effecten en bijbehorende werkingsmechanismen zijn echter nog weinig onderzocht in de forensische jeugdzorg. Ook is onvoldoende helder waar kennisbehoeften liggen vanuit de praktijk. Dit project heeft zich gericht op het in kaart brengen van deze ‘evidence gap’ met systematisch literatuuronderzoek, onderzoek van dossiers van jongeren en raadpleging van vaktherapeuten, verwijzers en onderzoekers.

Resultaten

Uit het literatuuronderzoek naar de vaktherapeutische interventies blijkt dat er nog relatief weinig onderzoek is gedaan naar de effectiviteit bij jongeren in de forensische setting en dat de kwaliteit van het onderzoek wisselt. Het verrichte onderzoek laat zien dat bepaalde vaktherapeutische interventies effectief of veelbelovend (kunnen) zijn voor het reduceren van externaliserende problematiek (conduct disorder, oppositioneel gedrag, agressief gedrag, hyperactiviteit, impulsiviteit, sociaal incompetent gedrag) en internaliserende problematiek (PTSS-symptomen, angst, depressie, teruggetrokken gedrag, slaapproblemen), het verbeteren van het zelfvertrouwen, het versterken van de identiteit en het bevorderen van communicatie en sociale vaardigheden.

Uit de raadpleging en het dossieronderzoek komt naar voren dat vaktherapeutische behandelingen worden ingezet bij een breed scala aan pathologieën (o.a. oppositionele-opstandige stoornis, normoverschrijdend gedragsstoornis, post-traumatische stress stoornis, autisme spectrum stoornis). Deze behandelingen worden vanwege de ervaringsgerichte aanpak als een waardevol onderdeel beschouwd van het gehele behandeltraject in de forensische jeugdzorg. Hulpvragen hebben veelal betrekking op het verbeteren van spanningsregulatie, problemen rondom identiteitsontwikkeling en het verminderen van gedrags- of emotionele problemen. Ook wordt naar vaktherapeuten verwezen voor nadere diagnostiek en/of om vertrouwen en motivatie te vergroten. In de praktijk zien vaktherapeuten en verwijzers effecten op het gebied van het signaleren, verwoorden en reguleren van emoties. Ook worden effecten gezien op traumaverwerking, het vermogen te reflecteren, en het aangaan en onderhouden van sociale contacten.

De verzamelde informatie heeft geleid tot vier ‘gaps’ ten aanzien van vaktherapeutische interventies in de forensische jeugdzorg, te weten:

1. Er is een gebrek aan kwalitatief hoogstaand effectonderzoek in deze context;
2. Het ontbreekt aan systematische beschrijvingen van de vaktherapeutische behandelvormen in deze context;
3. Er ontbreekt een overzicht van potentiële werkingsmechanismen van vaktherapeutische
   interventies in de forensische jeugdzorg;
4. Er is een discrepantie tussen behoefte en bestaande kennis met betrekking tot de
   ontwikkeling van vaktherapeutische interventies waarbij aangesloten wordt bij de
   jeugdcultuur en onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van nieuwe technologieën.

Eindproduct

• Eindrapportage Vaktherapie

Tegelijkertijd is er ook een project bij KFZ uitgevoerd over Vaktherapie in de forensische zorg voor volwassenen. Lees meer

Uitvoerende partij

De Open Universiteit in samenwerking met RJJI, Via Jeugd, Coöperatieve lectoraat Kennisontwikkeling Vaktherapie, Lectoraat Bewegen, gezondheid en welzijn, Windesheim, Radboud Universiteit Nijmegen, Rijksuniversiteit Groningen en Federatie Vaktherapeutische beroepen, i.h.b. het kennisnetwerk Vaktherapie en forensisch werkveld.