2020-15: Ontwikkeling van gestandaardiseerde diagnostiek van de gewetensontwikkeling bij kinderen en jeugdigen

Doelgroep

De doelgroep waarvoor de diagnostiek wordt ontwikkeld bestaat uit forensisch deskundigen die in het kader van Pro Justitia rapportages jongeren onderzoeken, diagnostici van jongeren die wegens gedragsproblemen zijn aangemeld in de jeugdzorg en raadsonderzoekers die verdiepende rapportages uitvoeren.

Diagnostiek van het geweten

Diagnostiek van het geweten is een vast en belangrijk onderdeel in Pro Justitia rapportages. Ook bij de aanmelding van jongeren met gedragsproblemen bij GGZ-instellingen en in de verdiepende rapportages van de Raad voor de Kinderbescherming wordt regelmatig expliciet de vraag gesteld naar het functioneren van het geweten. Onderzoek naar het geweten stuit in de klinische praktijk echter op basale problemen. Ten eerste was er tot voor kort geen conceptueel theoretisch kader beschikbaar, waardoor diagnoses veelal vaag werden geformuleerd zoals ‘lacunair geweten’ of ‘gebrekkige gewetensontwikkeling’ (Le Sage, 2005). Ten tweede bestaat er momenteel geen wetenschappelijk onderbouwd instrument dat door de diagnostici gebruikt wordt. Dit heeft negatieve gevolgen voor de kwaliteit van de diagnose, terwijl op basis daarvan bijvoorbeeld in Pro Justitia rapportages wel vergaande rechterlijke beslissingen worden genomen zoals mate van toerekeningsvatbaarheid of oplegging van een PIJ. De inhoudelijke relatie tussen de diagnostische conclusies en indicaties voor interventies blijven sterk intuïtief en uitkomsten van behandelingen als Equip en ART kunnen maar beperkt vergeleken worden (Van Vugt e.a., in druk). De conclusies van Le Sage (2005) hebben naar ons weten niet geleid tot concrete aanzetten ter verbetering van de diagnostiek van de gewetensontwikkeling in PJ-rapportages of bij andere ketenpartners. Wel waren er in de afgelopen twee jaren op veel NIPF-locaties bijscholingsactiviteiten, waar de rapporteurs vroegen om meer houvast bij de diagnostiek. In 2018 formeerde het centrum voor Academische kinder- en jeugdpsychiatrie de Bascule een werkgroep diagnostiek van het geweten.

In het werkveld is behoefte aan een diagnostisch instrument voor het in kaart brengen van het geweten bij jongeren, gebaseerd op een duidelijk theoretisch kader en met een verantwoord instrument. Doel van het project is ontwikkeling van een instrument dat de professional in staat stelt de diagnose te formuleren als een gestructureerd professioneel oordeel bij jongeren tussen 12 en 24 jaar oud.

Uitvoerende partij

Universiteit van Amsterdam in samenwerking met de Bascule, het NIFP,  de Purmerend-vestiging van Youz en  gedragswetenschappers van de Raad voor de Kinderbescherming Amsterdam en Den Haag.