2019-04: Risicoscreening bij jongeren en jongvolwassenen

Doelgroep

Jongeren en jongvolwassenen met (ernstige) gedragsproblemen. 

Een laagdrempelige risicoscreener

In de forensische jeugdhulp is er toenemend behoefte aan een meer laagdrempelige vorm van risicobeoordeling. Juist daar waar diepgaande risicotaxatie (zoals SAVRY & SAPROF-YV) niet haalbaar wordt geacht, was er geen alternatief beschikbaar waarmee risicofactoren beschermende factoren globaal in kaart gebracht kunnen worden. Het doel van dit project was het ontwikkelen van een laagdrempelige risicoscreener waarmee risico- en beschermende factoren binnen de (forensische) jeugdhulp op efficiënte wijze globaal in gebracht kunnen worden en die als basis kan dienen voor besluitvorming omtrent het benodigde zorg- en beveiligingsniveau. Deze risicoscreener jeugd is zodanig vormgegeven dat deze snel en eenvoudig in te vullen is door behandelaars in de klinische en ambulante praktijk. Dit is geen vervanging van uitgebreide risicotaxatie, maar een eerste risico-inventarisatie op basis waarvan opschaling naar verdiepende risicotaxatie mogelijk is.

Daarnaast is er naast een risicoscreener, ook een zelfbeoordeling van risico- en beschermende factoren geïntroduceerd, de zelf-risicoscreener. Deze zelf-risicoscreener stelt de jongere in staat om zijn eigen risico- en beschermende factoren te beoordelen en daardoor inzicht te krijgen in de negatieve en factoren die voor hem of haar van belang zijn. De zelf-risicoscreener kan binnen de behandeling waardevolle aanknopingspunten bieden voor het gesprek tussen jongere en behandelaar. Door het vergelijken van de door de jongere zelf ingevulde zelf-risicoscreener met de resultaten uit de screener ingevuld door de behandelaar, kunnen zowel jongere als behandelaar meer inzicht krijgen ten aanzien van de voor het individu belangrijkste factoren. De verwachting is dat hierdoor beter overeenstemming kan worden bereikt ten aanzien van gezamenlijke behandeldoelen. 

Resultaten

In dit ontwikkelproject is op basis van literatuuronderzoek en inbreng vanuit de brede justitiële behandel- en begeleidingspraktijk een pilotinstrument ontwikkeld voor globale risico-inventarisatie bij jongeren en jongvolwassenen: de Risicoscreener Jeugd. 

Retrospectief pilotonderzoek laat zien dat de Risicoscreener Jeugd een goede interbeoordelaarsbetrouwbaarheid heeft, duidelijk overeenkomt met instrumenten voor uitgebreide risicotaxatie en prima voorspellende waarde toont voor gewelds- en niet-geweldsrecidive. In prospectief praktijkonderzoek met deelnemers uit acht pilotinstellingen, waaronder alle JJI’s en enkele instellingen voor ambulante behandeling en (reclasserings)begeleiding, werd middels feedbackrondes en focusgroepen gebruikerservaring opgehaald en met elkaar nagedacht over verdere aanscherping ten behoeve van de gebruiksvriendelijkheid van het instrument. De feedback op het instrument was positief en deelnemers bleken enthousiast over mogelijke toepassing in de brede praktijk. Op basis van de resultaten uit de retrospectieve en prospectieve pilot is de uiteindelijke versie ontwikkeld van de handleiding Risicoscreener Jeugd. Naast deze risicoscreening door professionals is een zelfbeoordelingsversie ontwikkeld voor jongeren en jongvolwassenen om hun eigen risico- en beschermende factoren te kunnen beoordelen.  

De Risicoscreener Jeugd vormt een nieuw handzaam instrument voor het in kaart brengen van de belangrijkste risico- en beschermende factoren voor jongeren en jongvolwassenen in het brede justitiële jeugdveld.

Uitvoerende partij

Stichting VUmc, afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie in samenwerking met alle Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI's) en de Academische Werkplaats Risicojeugd (AWRJ).